Verlichtend of Verleidend?

Het boek ‘De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart' (uit 1782) geschreven door Betje Wolff en Aagje  Deken komt uit de tijd van de Verlichting. Dit is dan ook duidelijk te merken aan hoe het geschreven is. De onderwerpen vrijheid, goede voorbeeld en opvoeding komen steeds terug.

In het begin van het verhaal worstelt hoofdpersoon Sara Burgerhart namelijk veel met vrijheid, ze moet gaan wonen bij haar tante Suzanne Hofland, nadat haar ouders op jonge leeftijd zijn overleden. Suzanne Hofland is een streng gelovige vrouw, en behandelt Sara daardoor niet goed. Er is zo weinig vrijheid voor Sara, dat ze besluit te vluchten van Suzanne, en dus ook afstand doet van het geloof. Dit is dus ook een van de voorbeelden waaruit blijkt dat dit boek past bij de verlichting, omdat er veel mensen afstand gingen doen van de kerk door veel verschillende wetenschappelijke doorbraken in deze tijd. Dit zorgde ervoor dat mensen gingen twijfelen of God wel echt bestond.
Sara gaat wonen bij het pension van Maria Buigzaam, samen met drie andere dames. Ze krijgt veel aanbidders, maar besluit niet te gaan trouwen en dus niet haar vrijheid meteen weer in te leveren.

´Pour moi geen man. Een flinke vent om me, zoals ik altijd zeg, te brengen waar ik heen wil± dat is prima maar meer niet. […]laat mijn devies zijn: vrijheid, blijheid!’ (brief 56)

Dan komt heer R.  in het verhaal. Ze heeft in het begin veel lol met hem, maar hij heeft er alleen maar slechte bedoelingen mee. Hij ziet haar niet als gelijke: ze is een vrouw en bovendien niet van adel. Daarnaast is ze maar slechts een burgermeisje, net als de meerderheid van de bevolking. Daar verwijst haar naam ook naar: Sara 'Burgerhart'. Dit is een speaking name, die kenmerkend is voor het genre van de briefroman. Deze briefroman was ook nieuw in de Verlichting, een nuttig en meteen vermakelijke roman. In dit boek wordt ongelijkheid dus ook als slecht neergezet. Ook dit was belangrijk in de Verlichting, iedereen zou de gelijkheid en vrijheid moeten hebben om te leren en leren leven. 

- Sander